Yüzey Hazırlama | Yüzeyde herhangi bir mekanik tamirat varsa bu işlemler yüzey temizliğinden önce yapılmalıdır. İsteğe göre ön kumlama yapılarak çelik yüzeyin saç kalınlık kalibrasyon ölçümü kontrolü yapılabilir.
Yüzey Hazırlama
Bu işlem SA 1.veya SA1.5 kalitesinde kumlama yapılarak elde edilir. Çelik miktarının önemli bir miktarının kaybolduğu durumlarda tamirat gerekiyorsa tamiratı yapılmalıdır.
Yüzey Hazırlığı İşlemleri
Asitle temizleme, alevle temizleme, mekanik temizleme ve kumlama, yöntemlerinden bir veya bir kaçı kullanılarak yapılmalıdır. Yukarıda bahsedilen tüm çelik yapıların aşağıdaki şekilde temizlenmesi ve boyaya hazır hale getirilmesi şarttır.
Asitle Temizleme
Yüzey Hazırlama Asitleme işlemi öncesi yüzeydeki yağ ve gres kalıntıları solventle temizlenmelidir. Sülfirik asit/Fosforik asit, Hidroklorik asit/Fosforik asit veya Fosforik asit/Fosforik asit yöntemleri kullanılarak metal hadde kabuğu ve pastan arındırılabilinir. Asitleme işleminden sonra %2’ lik Fosforik Asit ile pasivasyon işlemi yapılacaktır.
Alevle Yüzey Temizliği
Yüzey Hazırlama Alevle temizlemeden önce, kalın pas tabakaları kazınarak uzaklaştırılacak daha sonra, yüzey motor tahrikli tel fırça ile temizlenmelidir.. Yüzey bu işlemlerden sonra hadde cürufları, pas, boya kaplama ve yabancı maddelerden arındırılmış olacaktır. Herhangi bir artık kalıntısı olarak sadece yüzeyde renk değişikliği görülecektir. Çelik işlerin alevle temizlenmesi için işlem sırası distorsiyon ve bükülmenin önlenmesi amacıyla planlanlanmalı ve kontrol altında yapılmalıdır.
Mekanik Yüzey Temizliği
Yüzey Hazırlama Metal yüzeyler kazıyarak, telle fırçalayarak, makine ile fırçalayarak ve rendeleme gibi elle ve motor tahrikli aletlerle temizlenir. Elle ve motor tahrikli aletle temizlemeden önce, kalın pas tabakaları kazınarak kaldırılmalıdır. Görünür yağ gres ve kir uzaklaştırılmalı sonra, yüzey, döküntü ve çöken tozlardan temizlenmelidir. Yüzey, metal parlaklığı verene kadar temizlenmelidir.
Bu temizleme işlemi, malzemede herhangi bir zarara veya deformasyona yol açmayacak ve yontucu aletlerin neden olabileceği herhangi bir yüzey hasarından (çentikler ve kertikler) kaçınmak için dikkat edilmelidir. Tel fırçalar kullanıldığında, pas ve kirlilikler sadece parlatılıp bırakılmayacak, yüzeyden uzaklaştırıldığından emin olunmalıdır.
Kumlama İle Yüzey Temizliği
Yüzey Hazırlama Karbon çelik yüzeyler Sa 2 ½ kalitesinde kuru kum,bazalt, çelik grit ve/veya çelik shot ile yapılmalıdır. Kumlama yapıldığı zaman tüm yüzey, aşındırıcı madde ile pürüzlen dirilmeli, kumlanmış yüzeyde olması gereken yüzey pürüzlüğü 50-60 mikron aralığında olmalıdır.Kumlama da kullanılacak aşındırıcı içinde toz, kir ve benzeri yabancı madde bulunmamalı, aşındırıcı her zaman kuru olmalıdır. Kullanılacak malzemenin özellikleri TS EN ISO 8503’ e uygun olmalıdır.
Yüzey Hazırlama Kumlama öncesi, bir test parçasında kumlama yapılabilir ve yüzey pürüzlüğü ölçülebilir ilgili boya sisteminde istenilen yüzey micron ölçüsü kontrol edilip işe başlanabilir Boyanacak yüzeylerde yüzey hazırlığını olumsuz etkileyebilecek yağ, gres, tuz, kir, toz, çapak benzeri olumsuz maddeler yüzey hazırlığı işlemlerine başlamadan önce, mekanik ekipman, basınçlı su ve temizlik kimyasalları kullanılarak giderilmelidir. Boya uygulamaları ve yapılacak diğer tüm işlemler (yüzey hazırlama vs.) aşağıda belirtilen standartlara uygun şekilde hazırlanmalıdır.
Devamı
TS EN ISO 2409 (Boyalar ve vernikler için
- TS EN ISO 2808 Film kalınlığının tayini)
- TS EN ISO 4624 (Boyalar ve Vernikler – Yapışmanın tayini için çekme deney testi.
- TS EN ISO 4628 (Boyalar ve Vernikler – Kaplamadaki bozulmanın değerlendirilmesi)
- TS EN ISO 8501 (Çelik Yüzeylerin Hazırlanması-Boya ve İlgili Malzemelerin Uygulanmasından Önce-Yüzey Temizliğinin Gözle Muayenesi)
- TS EN ISO 8502 Çelik Yüzeylerin Hazırlanması- Boya ve İlgili Malzemelerin Uygulanmasından Önce Yüzey Temizliği Değerlendirme aşaması
- TS EN ISO 8503 Boya ve İlgili Ürünlerin Uygulanmadan Önce Çelik Taban Malzemelerin Hazırlanması- Kumlayarak Temizlenmiş Çelik Taban Malzemelerin Yüzey Pürüzlülük (MİKRON) ölçümü
- TS EN ISO 8504 Çelik Yüzeylerin Hazırlanması- Boya ve İlgili Maddelerin Uygulanması- Yüzey Hazırlama Metotları)
TS ISO 9223 Metallerin ve Alaşımlarının Korozyon u-Atmosferin Korozyona Uğratma nedenleri boya değmemiş yüzeyler, boya uygulama yapılırken boya tozu yapışmış uygulama da gözeden kaçan boyanmamış yüzeyler tesleri gözle yapılırken nem, çiğlenme, tuz, testleri.gibi.testler yapılarak sebebi anlaşılabilir.
Devamı
- Kumlama ve boyama işlemleri, yeni boyanmış yüzeylerin, yapılacak kumlamadan olumsuz etkilenmesini önleyecek şekilde planlanacak, kumlama işlemine başlamadan önce boyanmış yüzeyler, gerekli önlemler almak sureti ile kum ve tozlarından korunması sağlanmalıdır.
Kumlama yapılmış ve temizlenmiş yüzeyler, astar boya öncesinde tozdan arındırılmalı. Bunun için yüzeye, temiz, kuru hava tutularak veya endüstriyel vakum temizleyiciler kullanılarak yapılabilir.Kumlama yapılan yüzeyler, mümkün olan en kısa sürede (en geç 4 saat) astar boya ile ve yüzeyde herhangi bir pas görüntüsü oluşmadan boyanmalıdır. Yüzeyde pas oluşumu tespit edildiğinde kumlama tekrar yapılmalıdır.
Kullanılacak boya pompası(AIRLESS) ve kompresörler boyanacak yüzeye mümkün olduğu kadar yakın olacak, yüzey temizliği sırasında, temizlenen yüzeye yağ ve su teması engellenmelidir. Raspalama ve boyama işlemlerinde kullanılacak basınçlı hava yağ ve rutubet taşımamalıdır. Bu amaçla uygun filtre ve tutucular kullanılmalıdır. - kumlama nın girmediği veya aletin çalışmadığı yerlerin temizliği Mekanik Yüzey Temizliği yöntemi ile yapılabilir.Kumlama yapılırken kompresörün gücü en az 50 Hp, basıncı 90-150 psi olmalıdır.
Devamı
Yüzey hazırlığı işlemlerinin yapılacağı ortamın şartları ve metal yüzeyinin sıcaklığı Madde 8.4’ de belirtildiği gibi olacaktır.
Yüzey Temizliği Raspa Standartları Eşdeğerliği Tablosu
|
KALİTE |
NACE |
SSPC |
ISO 8501-1 |
| Beyaz Metal Raspa Temizliği |
No:1 |
SP-5 |
Sa3 |
| Yaklaşık Beyaz Metal Raspa Temizliği |
No:2 |
SP-10 |
Sa2½ |
| Ticari Raspa Temizliği |
No:3 |
SP-6 |
Sa2 |
| Süpürme Raspa Temizliği | No:4 |
SP-7 |
Sa1 |
| Çözücü Temizliği |
– |
SP-1 |
St1 |
| Elle Tel Fırça Temizliği |
– |
SP-2 |
St2 |
| Motorlu Tel Fırça Temizliği |
– |
SP-3 |
St3 |
Yüzey hazırlığı ve boya işlemlerine başlamadan önce boya uygulamalarında gerekecek her türlü test ve kontrol cihazını ve karşılaştırma mastarlarını sahada hazır bulundurulmalıdır. Uygulama ortamı, yüzey hazırlığı ve boya, öncelikle boya (espektörü) kontrolörü tarafından gözetim altında yapılmalıdır.
Boya imalatçı firma, boya kontrolü yapmak istediği zaman bu kontrolü yapmaya her zaman yetkili olacak işin yürütülmesi sırasındaki değişik aşamalarda imalatçı firmanın tesislerinde ve iş yerinde muayene, kontrol ve testler yapılmalıdır. Boyalarla ve boyanan yüzeyle ilgili örnekler istenilen her an alınıp ve gerekli görülen deneyler yapılmalıdır.
BOYA HAZIRLIĞI VE UYGULAMALARI
Boya yapılacak ortamın şartları ve boya uygulanacak metal yüzeyin sıcaklığı Madde 8.4’ de verilmiştir oradan inceleyip bakılabilir.
Boya üreticisinin, boya spekleri boya inceltilmesi, karıştırılması, taşınması ve uygulamaya yönelik talimat ve tavsiyeleri Bu konuda boya üreticisinin en son tarihli talimatları esas alınmalıdır.
Bu talimatlarda belirtilen,(kürlenme) kuruma sürelerine uyulmalıdır. İncelticiler, boya üreticisi firmanın talimatlarında belirtilen tip ve miktarlarda kullanılmalıdır. Boya uygulaması tecrübeli personel ve uygun ekipman ile yapılmalı Bütün boya işleri, dikkatli bir işçilik ile akma, damlama ve sarkmaları önleyecek şekilde olmalıdır.
Boyada oluşacak akıntılar en kısa zamanda tamir edilmeli kenarlar ve aralıkların boyanmasında işleme özen gösterip, yeterli miktarda boyanın bu alanları kapladığından emin olunmalıdır. Uygulama esnasında boya üreticisi firmanın teknik bülteninde belirtilen katlar arasında beklenmesi gereken minimum ve maksimum sürelere uyulmalı, her kat boya kuru film kalınlığı boya sisteminde belirtilen kalınlıkta olmalı.
Devamı
Kalınlık ölçümleri üst üste sürülen katların toplamına göre yapılmalıdır. Yaş ve kuru film kalınlıklarının, olması gereken boya kalınlıklarına uygunluğu düzenli olarak kontrol edilecek, kuru film kalınlığı yetersiz olan tüm bölgeler üst kat uygulama süresi içerisinde istenilen kalınlığa ulaştırılmalı.
Boya hazırlanırken boyanın karışım ömrü sertleşme, yanma, göz önüne alınarak, kullanılacak miktarda boya karıştırılmalı ve ana malzeme ve sertleştirici boya speklerine uygun orantılarda tartı kullanılarak yapılmalıdır. Bütün hareketli parçaların temiz tutulmalarına ve serbest hareketlerine zarar vermemek için özel dikkat sarf edilmeli, böyle kısımların üzerine gelmiş boya, kurumadan tamamen temizlenmelidir.
Astar boya uygulanacak yüzey, yüzey hazırlama standartlarına uygun şekilde temiz, passız veya boya sistemlerinde belirtilen yüzey pürüzlülüğüne (50- 60 mikron) uygun olmalıdır Boyanacak metal yüzeyin sıcaklığı, kumlama ve astar boya esnasında havanın çiğlenme noktasının en az 3 °C üstünde olmasına özen gösterilmelidir.
Boyama İşlemi Yapılmayacak Durumlar
- Yüzeyin yaş olması durumunda,
- Bağıl nem oranının, imalatçının önerdiği değerden yüksek olması durumunda, (max % 80)
- Çevre veya boyanacak yüzeyin, imalatçı firmanın belirttiği sıcaklıklara göre düşük veya fazla olması durumunda, (Madde 8.4’te tanımlanan koşullar)
- Rüzgâr hızının saatte 24 km’ den fazla olması durumunda,
- Aşırı tozlu ortamda kesinlikle boya uygulaması yapılmayacaktır.
- Boyanın kürlenme sıcaklığını etkileyeceğinden, sıcaklığın 5 °C nin altına düşmesi beklenen durumlarda,
- Yağmur, kar, sis veya çiğde boyama işlemi yapılmamalıdır
Epoksi ve poliüretan boya uygulamalarında sertleştirici karıştırıldıktan sonra teknik bültenlerde belirtilen süre kadar beklenecek, boya uygulamasına daha sonra başlanacaktır.
- Boya katlarında belirtilen boya tiplerinin renkleri gözle görülebilir ölçüde farklı olacaktır.örnek: astar,arakat,sonkat gibi
- Bir sonraki boya işlemine geçmeden önce boya katının tüm bozuklukları giderilmelidir.
- Tüm boyalı yüzeyler kaplama işlemi tamamlanana kadar temiz ve kuru tutulmalı, tozdan arındırılmalıdır.
Boya uygulaması sırasında, yaş boya kalınlığını ölçmek için, yaş boya tarakları ile kontrol edilmelidir.Katlar arasındaki bekleme süresinde yüzeylerde çevreden gelen tozlarla oluşabilecek kirlenmeler basınçlı hava ile temizlenmelidir
Fırça veya Rulo ile Boya Uygulamaları
- Püskürtme yöntemi ile boyama uygulanamayan bölgeler, imalatçı firmanın talimatlarına da uymak koşulu ile fırça veya rulo ile boyanabilir.
- Boya uygulaması başlamadan önce kaynak dikişleri, keskin köşe ve kenarlarda kestirme uygulamaları yapılacak, kestirme uygulamaları bant şeklinde rulo veya fırça ile boyanarak sprey boya sonrası homojen bir kalınlık elde edilmesi sağlanabilinir.
Hava Sıcaklığı, Bağıl Nem ve Çiğlenme Noktası Tablosu
|
Bağıl Nem, % RH |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 20 | 25 | 30 | 35 | 40 | 45 | 50 | 55 | 60 | 65 | 70 | 75 | 80 | 85 | 90 | 95 | 100 | |||||||||||||||||||||||
|
Ortam Sıcaklığı, °C |
0 | 0,0 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2,5 | -4,4 | -3,4 | -2,4 | -1,5 | -0,6 | 0,2 | 1,0 | 1,8 | 2,5 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| 5 | -9,1 | -7,4 | -5,9 | -4,5 | -3,3 | -2,1 | -1,1 | 0,0 | 1,0 | 1,9 | 2,7 | 3,5 | 4,3 | 5,0 | |||||||||||||||||||||||||
| 7,5 | -14,0 | -11,0 | -8,9 | -6,9 | -5,2 | -3,6 | -2,2 | -0,9 | 0,3 | 1,4 | 2,4 | 3,4 | 4,3 | 5,1 | 6,0 | 6,8 | 7,5 | ||||||||||||||||||||||
| 10 | -12,0 | -9,1 | -6,7 | -4,7 | -2,9 | -1,3 | 0,1 | 1,4 | 2,6 | 3,7 | 4,8 | 5,8 | 6,7 | 7,6 | 8,4 | 9,2 | 10,0 | ||||||||||||||||||||||
| 13 | -9,8 | -6,9 | -4,5 | -2,5 | -0,7 | 0,9 | 2,4 | 3,7 | 5,0 | 0,1 | 7,2 | 8,2 | 9,2 | 10,1 | 10,9 | 11,7 | 12,5 | ||||||||||||||||||||||
| 15 | -7,7 | 4,8 | -2,4 | -0,3 | 1,5 | 3,2 | 4,7 | 6,1 | 7,3 | 8,5 | 9,6 | 10,6 | 11,6 | 12,5 | 13,4 | 14,2 | 15,0 | ||||||||||||||||||||||
| 18 | -5,6 | -2,7 | -0,2 | 1,9 | 3,8 | 5,5 | 7,0 | 8,4 | 9,7 | 10,9 | 12,0 | 13,0 | 14,0 | 15,0 | 15,8 | 16,7 | 17,5 | ||||||||||||||||||||||
| 20 | -3,6 | -0,6 | 1,9 | 4,1 | 6,0 | 7,7 | 9,3 | 10,7 | 12,0 | 13,2 | 14,4 | 15,4 | 16,4 | 17,4 | 18,3 | 19,2 | 20,0 | ||||||||||||||||||||||
| 23 | -1,5 | 1,5 | 4,1 | 6,3 | 8,2 | 10,0 | 11,6 | 13,0 | 14,4 | 15,6 | 16,8 | 17,8 | 18,9 | 19,9 | 20,8 | 21,7 | 22,5 | ||||||||||||||||||||||
| 25 | 0,5 | 3,6 | 6,2 | 8,5 | 10,5 | 12,3 | 13,9 | 15,3 | 16,7 | 18,0 | 19,1 | 20,3 | 21,3 | 22,3 | 23,2 | 24,1 | 25,0 | ||||||||||||||||||||||
| 28 | 2,6 | 5,8 | 8,5 | 10,7 | 12,8 | 14,6 | 16,2 | 17,7 | 19,1 | 20,4 | 21,6 | 22,7 | 23,8 | 24,8 | 25,7 | 26,6 | 27,5 | ||||||||||||||||||||||
| 30 | 4,7 | 7,9 | 10,6 | 13,0 | 15,0 | 16,8 | 18,5 | 20,0 | 21,4 | 22,8 | 24,0 | 25,1 | 26,2 | 27,2 | 28,2 | 29,1 | 30,0 | ||||||||||||||||||||||
| 33 | 6,7 | 10,0 | 12,8 | 15,1 | 17,2 | 19,1 | 20,8 | 22,4 | 23,8 | 25,1 | 26,4 | 27,5 | 28,6 | 29,7 | 30,7 | 31,6 | 32,5 | ||||||||||||||||||||||
| 35 | 8,8 | 12,1 | 14,9 | 17,3 | 19,5 | 21,4 | 23,1 | 24,7 | 26,1 | 27,5 | 28,8 | 29,9 | 31,1 | 32,1 | 33,1 | 34,1 | 35,0 | ||||||||||||||||||||||
| 38 | 10,8 | 14,2 | 17,1 | 19,5 | 21,7 | 23,6 | 25,4 | 27,0 | 28,5 | 29,9 | 31,1 | 32,4 | 33,5 | 34,6 | 35,6 | 36,6 | 37,5 | ||||||||||||||||||||||
| 40 | 12,9 | 16,3 | 19,2 | 21,7 | 23,9 | 25,9 | 27,7 | 29,3 | 30,8 | 32,2 | 33,5 | 34,8 | 35,9 | 37,0 | 38,1 | 39,1 | 40,0 | ||||||||||||||||||||||
| 43 | 14,9 | 18,4 | 21,4 | 23,9 | 26,2 | 28,2 | 30,0 | 31,6 | 33,2 | 34,6 | 35,9 | 37,2 | 38,3 | 39,5 | 40,5 | 41,5 | 42,5 | ||||||||||||||||||||||
| 45 | 17,0 | 20,5 | 23,5 | 26,1 | 28,4 | 30,4 | 32,3 | 33,9 | 35,5 | 36,9 | 38,3 | 39,6 | 40,8 | 41,9 | 43,0 | 44,0 | 45,0 | ||||||||||||||||||||||
| 48 | 19,0 | 22,6 | 25,7 | 28,3 | 30,6 | 32,7 | 34,5 | 36,3 | 37,8 | 39,3 | 40,7 | 42,0 | 43,2 | 44,4 | 45,5 | 46,5 | 47,5 | ||||||||||||||||||||||
| 50 | 21,0 | 24,7 | 27,8 | 30,5 | 32,8 | 34,9 | 36,8 | 38,6 | 40,2 | 41,7 | 43,1 | 44,4 | 45,6 | 46,8 | 47,9 | 49,0 | 50,0 | ||||||||||||||||||||||
